Kiedy mówi się o chrzcie, zdecydowanej większości z nas ukazuje się obraz małego dziecka trzymanego przez rodziców, któremu kapłan polewa wodą główkę na znak zanurzenia w życie Trójcy Świętej. Jednakże nie tylko dziecko może przyjąć ten najważniejszy w życiu sakrament. Trzeba pamiętać również o dorosłych, którzy chcąc wstąpić na drogę wytyczoną przez Chrystusa, decydują się na przyjęcie chrztu. Jest to bowiem sakrament, będący fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia duchowego, otwierającą dostęp do innych sakramentów. [1]
Obowiązki katechumenów
Ustawodawca kościelny postanawia, że aby osoba dorosła mogła ważnie i godziwie przyjąć chrzest, musi mieć przede wszystkim do tego wolę i intencję. Nikt dorosły nie może być ważnie ochrzczony bez swojej zgody. Wola taka powinna najpierw być wewnętrzna, aby po zamanifestowaniu jej wobec wiernych Kościoła, stała się również zewnętrzna. Intencja musi więc zostać podjęta osobiście, w sposób świadomy i wolny. [2] Ponadto, aby już ochrzczony mógł prowadzić życie chrześcijańskie, musi poznać zasady wiary. Poza wyrażeniem woli przyjęcia chrztu i pouczeniem o podstawowych prawdach wiary, obowiązkach chrześcijanina i zasadach prawa Bożego, osoba taka powinna przejść praktykę życia chrześcijańskiego w katechumenacie. [3] Dlatego też kandydatów przygotowujących się do przyjęcia chrztu nazywa się katechumenami.
Przynależność katechumenów do Kościoła Katolickiego
Według Kodeksu Prawa Kanonicznego Kościół wspiera katechumenów jako swoich. Chociaż nie są jeszcze wiernymi i dlatego nie są ani w pełni, ani na stałe włączeni do wspólnoty Kościoła, mogą uczestniczyć w czynnościach właściwych chrześcijanom, poza tymi, które są w pełni przeznaczone dla wiernych. [4] Mogą oni przyjmować błogosławieństwa i zrównani są z wiernymi co do pogrzebu.
Ile trwa katechumenat?
Katechumenat jest drogą chrześcijańskiego wtajemniczenia, która prowadzi do dojrzałej wiary. [5] Zgodnie z Decyzją Episkopatu Polski katechumenat powinien trwać przynajmniej rok, ale może trwać również kilka lat.
Katechumenat – etapy
Jest on podzielony na etapy. W tym czasie kandydaci:
- słuchają słowa Bożego,
- uczą się modlitwy,
- poznają podstawowe prawdy wiary i normy prawa Bożego,
- uczestniczą w liturgii wraz z całą wspólnotą Kościoła.
W całych przygotowaniach do chrztu, kandydatom mogą towarzyszyć wybrani rodzice chrzestni.
Prekatechumenat
Pierwszy etap katechumenatu to prekatechumenat. Polega on na oswajaniu kandydatów z obecnością Boga, aby spotkania z Nim nie były już przypadkowe, ale coraz bardziej świadome. Na tym etapie szczególną uwagę kandydatów zwraca się na znak krzyża Chrystusa i Ewangelię.
Katechumenat właściwy
Drugim etapem jest katechumenat właściwy. Kandydaci czują już więź z otaczającym ich Bogiem. Wczytują się w Jego Słowo i podejmują próbę dialogu z towarzyszącymi im wiernymi. W tym okresie katechumeni korzystają z częstego umocnienia, które ma miejsce w obrzędach egzorcyzmów i błogosławieństw.
Oczyszczenie i oświecenie
Etap trzeci to etap oczyszczenia i oświecenia. Katechumeni rozpoczynają okres swego radykalnego nawrócenia. Odkrywają siebie na nowo, już przez pryzmat Chrystusa. Pojawia się tutaj żal i skrucha za czas, który katechumen przeżywał bez Jego bliskości. Okres ten przypada zawsze na Wielki Post. [6]
Noc Zmartwychwstania Pańskiego – przyjęcie sakramentów
Zwieńczeniem katechumenalnej drogi nawrócenia jest Noc Zmartwychwstania Pańskiego, podczas której kandydat przyjmuje jednocześnie trzy sakramenty: chrzest, bierzmowanie, Eucharystię. Dorośli nie mogą być zbawieni bez udziału ich własnej woli, dlatego przed chrztem muszą świadomie zawrzeć przymierze z Chrystusem poprzez wyznanie wiary i wyrzeczenie się grzechu. Bezpośrednio po obrzędzie przyjęcia chrztu, już nie katechumeni, a nowoochrzczeni przyjmują bierzmowanie, a następnie pełnoprawnie biorą udział w ofierze eucharystycznej. Przyjmują Ciało i Krew Chrystusa, osiągając pełnię chrześcijańskiego wtajemniczenia. [7]
Mistagogia
Po przyjęciu sakramentów następuje etap mistagogii. W tym okresie wierny doznaje szczególnego działania Ducha Świętego, którym umocnienie otrzymał w sakramencie bierzmowania. Dzięki przeżyciu okresu paschalnego, osoba ta mocniej łączy się ze wspólnotą Kościoła i pełniej działa w wypełnianiu Bożego planu. W czasie mistagogii nowoochrzczeni przystępują również po raz pierwszy do sakramentu pokuty i pojednania. Czas ten trwa nieustannie. Każdy wierny bowiem nie powinien ustawać w poszukiwaniu relacji z Chrystusem. Powinien być nastawiony na lepsze jej zrozumienie i ciągłe doskonalenie.
Literatura
- Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 628.
- A. Maćkowski, Specyfika przygotowania do chrztu dorosłych w świetle unormowań prawnych Kościoła łacińskiego, [w:] Colloquia Ottoniana nr 2, 2012, s. 127-128.
- T. Jakubiak, Warunki wymagane do ważności i godziwości chrztu ze strony przyjmującego sakrament według aktualnie obowiązującego prawa w Kościele rzymskokatolickim, [w:] Studia Redemptorystowskie nr 11, 2013, s. 282-299.
- P. Majer, Kodeks Prawa Kanonicznego Komentarz, Kraków 2011, s. 203.
- Z. Kiernikowski, Katechezy inicjacyjne dla dorosłych kandydatów do chrztu oraz dla rodziców dzieci w wieku szkolnym, które przygotowują się do przyjęcia chrztu, Legnica 2015, s. 3.
- A. Sielepin CHR, Ku nowemu życiu, Teologia i znaczenie chrześcijańskiej inicjacji dla życia wiarą, Kraków 2014, s. 153-162.
- O. F. Małaczyński OSB, Obrzędy Wtajemniczenia chrześcijańskiego dorosłych, s. 12-13.
